Η 8η Μαρτίου θεσπίστηκε για πρώτη φορά ως Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας το 1977 με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ με σκοπό να αναδείξει τα προβλήματακαι να προωθήσει τα δικαιώματα των γυναικών. Από τότε μέχρι σήμερα, η πρόοδος που έχει επιτευχθεί όσον αφορά στην ισότητα των δύο φύλων σε διάφορους τομείς είναι αναμφισβήτητη, όχι όμως επαρκής.  Γι’ αυτό το λόγο, κατά τη διάρκεια αυτής της ημέρας, οργανώνονται εκδηλώσεις και κινητοποιήσεις σε όλο τον κόσμο με βασικό θέμα την πραγματική ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Άλλωστε, στην εποχή μας προβληματίζουν τα στοιχεία, με βάση τα οποία, σε πολλές περιοχές του πλανήτη μας, η γέννηση ενός κοριτσιού αποτελεί κοινωνικό βάρος. Ακόμη και σε προηγμένες χώρες δυστυχώς τα δικαιώματα των γυναικών συχνά πλήττονται, απειλούνται, παραβιάζονται.  Τα τελευταία χρόνια, μάλιστα, που η βία κατά των γυναικών βρίσκεται σε έξαρση και οι γυναικοκτονίες έχουν λάβει ανησυχητικές διαστάσεις, ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας αποκτά ιδιαίτερη σημασία.

Κατά τη διάρκεια της 8ης Μαρτίου, διακηρύσσονται αιτήματα για εφαρμογή πολιτικών που θα εξασφαλίζουν ίση εργασία και μισθό, ισότιμη παρουσία σε πολιτικές και επιχειρηματικές θέσεις, απόρριψη της έμφυλης βίας. Το ζητούμενο, λοιπόν, παραμένει κοινό καθ’όλη την περίοδο των αγώνων αυτών:  μια πλήρης ενδυνάμωση των γυναικών στο πλαίσιο της κοινωνίας.

Αν και επικρατεί μία μανιχαϊστική διάκριση των δύο φύλων, (όπου ό,τι δε μπορεί να κάνει το ένα φύλο, μπορεί να το κάνει το άλλο), η σχέση αυτή λίγες φορές είναι συμπληρωματική. Είθισται να είναι ανταγωνιστική, με τη γυναίκα σε θέση υποδεέστερη, δεδομένου ότι συχνά επικρατούν τα κοινωνικά στερεότυπα. Μια γυναίκα πολεμά «σαν άντρας», σα να χρειάζεται να προσκομίσει διαπιστευτήρια γενναιότητας και ανδρείας, αγάπης για την πατρίδα και την οικογένειά της. Μια γυναίκα αγωνίζεται στον εργασιακό της χώρο, πολλές φορές για να αποδείξει ότι της αξίζει η θέση που κατέχει. Είτε κυβερνά «σαν άντρας», όπως η Ελισάβετ Α’, η Μαρία Θηρεσία, η Αικατερίνη η Μεγάλη, είτε δεν γίνεται δεκτή ποτέ από την κοινωνία της και δολοφονείται, όπως η Μπεναζίρ Μπούτο και η Ίντιρα Γκάντι. Ακόμα και σήμερα στις χώρες της Δύσης, το γεγονός ότι μια γυναίκα καταλαμβάνει θέση εξουσίας αποτελεί συχνά θέμα συζήτησης λόγω του φύλου, πράγμα που δε συμβαίνει ποτέ σε αντίστοιχες περιπτώσεις ανάληψης της εξουσίας από έναν άντρα.

Από την άλλη πλευρά, η γυναίκα υμνήθηκε στην τέχνη, την ποίηση και την πεζογραφία, ενέπνευσε μεγάλους τεχνίτες του λόγου, του χρωστήρα, του ήχου και της πέτρας. Κάθε μορφή και ρόλος της γυναίκας, αποτέλεσε έμπνευση σε μεγάλα έργα, διαχρονικά, στα οποία ο άντρας αγωνίστηκε για την αγάπη της, όσο κι εκείνη αγωνίστηκε να μην ξεχάσει και να μην ξεχαστεί, όπως για παράδειγμα αόρατες αιθέριες υπάρξεις έστρωσαν τον δρόμο του Αγαμέμνονα, του Δάντη, του Δον Κιχώτη. Η γυναίκα έγινε το σύμβολο της θυσίας, η Ιφιγένεια, η Ιωάννα της Λωραίνης, ή η ανώνυμη γυναίκα του πρωτομάστορα. Η γυναίκα τιμώρησε κάθε ανοσιούργημα, η Κλυταιμνήστρα και η γρια-Χαδούλα, Φραγκογιαννού. Η γυναίκα, επίσης, συγχωρεί και έχει πάντα ανοιχτή την αγκαλιά της, η Παναγία του χριστιανισμού είναι γυναίκα, μεσολαβήτρια και παρηγορήτρα, μάνα και αποκούμπι κάθε απελπισμένου ανθρώπου.

Σε έναν κόσμο που μεταβάλλεται διαρκώς, η γυναίκα συνεχίζει να διεκδικεί μια ισότιμη θέση στην κοινωνία, χωρίς αποκλεισμούς, στερεότυπα και προκαταλήψεις. Ας αισιοδοξούμε ότι σύντομα, οι ρόλοι των φύλων θα είναι παραπληρωματικοί και εφαπτόμενοι, όχι συγκρουσιακοί και ανταγωνιστικοί και η γυναίκα θα λαμβάνει τον σεβασμό που δικαιούται σε όλο τον κόσμο.

ΠΩΣ ΚΑΘΙΕΡΩΘΗΚΕ Η 8η ΜΑΡΤΙΟΥ ΩΣ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ

Στις ΗΠΑ, τον Μάρτιο του 1857, κατά τη διάρκεια της Βιομηχανικής Επανάστασης, οι εργάτριες ενός εργοστασίου κλωστοϋφαντουργίας στη Νέα Υόρκη διαδήλωσαν μαζικά ενάντια στις σκληρές συνθήκες εργασίας. Το γυναικείο τμήμα του κλάδου βίωνε εντονότερα την εργασιακή επισφάλεια καθώς και οι μισθοί ανέρχονταν έως και στο 50% των αντιστοίχων των ανδρών μόνο και μόνο λόγω του γεγονότος ότι ήταν γυναίκες. Οι διαδηλώσεις έληξαν με τη βίαιη επέμβαση της αστυνομίας εναντίον των διαδηλωτριών, αλλά αυτή η κινητοποίηση αυτή δημιούργησε ένα πρώτο προηγούμενο, χάρη στον μεγάλο αντίκτυπό της.

Το 1907 πραγματοποιήθηκε η πρώτη Διεθνής Διάσκεψη των Σοσιαλιστών Γυναικών στη Στουτγάρδη της Γερμανίας, με επικεφαλής την Κλάρα Ζέτκιν, όπου ιδρύθηκε η Σοσιαλιστική Διεθνής Γυναικών. Μία από τις πρώτες επιδιώξεις της υπήρξε το δικαίωμα ψήφου των γυναικών.

Το 1909 η οργάνωση Σοσιαλιστών Γυναικών διοργάνωσε την πρώτη Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας. Αν και υπήρξαν εκδηλώσεις μόνο στη Νέα Υόρκη και το Σικάγο, υπολογίζεται ότι περίπου 15.000 γυναίκες συμμετείχαν σε πορεία στην πόλη της Νέας Υόρκης.

Το 1910 πραγματοποιήθηκε η δεύτερη Διεθνής Συνάντηση Σοσιαλιστών Γυναικών στην Κοπεγχάγη της Δανίας. Με την ευκαιρία αυτή, προτάθηκε να οριστεί μια συμβολική ημέρα –γύρω στις 8 Μαρτίου– διεκδίκησης των δικαιωμάτων όλων των γυναικών, κυρίως του δικαιώματος ψήφου. Την επόμενη χρονιά, η Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε για πρώτη φορά στις 19 Μαρτίου σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία, η Δανία και η Ελβετία.

Στην Αυτοκρατορική Ρωσία η απεργία και οι κινητοποιήσεις των εργατριών της κλωστοϋφαντουργίας στην Αγία Πετρούπολη, τον Φεβρουάριο/Μάρτιο του 1917, σηματοδότησαν την αρχή της Ρωσικής Επανάστασης. Επτά ημέρες μετά τις κινητοποιήσεις ο Τσάρος Νικόλαος Β’ της Ρωσίας παραιτήθηκε και η προσωρινή κυβέρνηση χορήγησε στις γυναίκες δικαίωμα ψήφου.

Οι μεγάλες συγκρούσεις, κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές ενός  τόσο ταραχώδους αιώνα όσο ο 20ός συνέβαλαν στην ενίσχυση του ρόλου των γυναικών και τις δεκαετίες που ακολούθησαν πολλές γυναικείες οργανώσεις από διάφορες χώρες συμμετείχαν στις γυναικείες κινητοποιήσεις που διεξάγονταν  κατά τον μήνα Μάρτιο.

Τα Ηνωμένα Έθνη ξεκίνησαν να γιορτάζουν την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στο Διεθνές Γυναικείο Έτος του 1975. Το 1977, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών κάλεσε τα κράτη μέλη να ανακηρύξουν την 8η Μαρτίου ως Ημέρα του ΟΗΕ για τα δικαιώματα των γυναικών και την παγκόσμια ειρήνη.  

Η 8η Μαρτίου, λοιπόν, αποτελεί ημέρα συλλογικής μνήμης των αγώνων του γυναικείου φύλου στη μάχη για την ισότητα και ταυτόχρονα σηματοδοτεί την υποχρέωση της κοινωνίας για την προάσπιση των δικαιωμάτων των γυναικών.

Ο Κοσμήτωρ

Δημήτριος Λ. Δρόσος